Serwis poświęcony elitom politycznym w Polsce po 1989 roku (Okrągły Stół)
Mieczysław Szpakiewicz
Mieczysław Szpakiewicz

Mieczysław Szpakiewicz (ur. 1 stycznia 1890 w Sandomierzu, zm. 26 czerwca 1945 w To­ru­niu) – polski aktor, dyrektor, wykładowca, or­ga­ni­za­tor i działacz teatralny.

Syn Wacława i Marii z domu Jaroszyńskiej. W rodzinnym Sandomierzu ukończył gim­na­zjum. Absolwent Wydziału Farmacji na Uni­wer­sy­te­cie Kazańskim. Pobierał nauki w szk­o­le dramatycznej, a jego debiut aktorski miał miejsce 29 stycznia 1913 w Teatrze Pol­skim w Warszawie (rola Niewolnika Mammei w sztuce Irydion Zygmunta Krasińskiego). Następnie grał w Płocku. Od 1914 do 1916 był aktorem Teatru Polskiego w Kijowie. Potem kształcił się nadał w Studium Teatralnym Stanisławy Wysockiej w Kijowie oraz w zespole Teatru Reduta. Od 15 sierpnia 1915 jego żoną była Michaliną Tenderenda (alias Ja­si­ń­ska), także aktorka.

W kwietniu 1918 współorganizował z Marianem Brokowskim-Brykiem polski teatr objazdowy, który objeżdżał miasta ukraińskie. Po powrocie do Warszawy grał w Teatrze Polskim do 1919, Teatrze Rozmaitości od 1919 do 1921 oraz ponownie w Teatrze Reduta. Współtworzył Związek Artystów Scen Polskich i został członkiem jego zarządu głównego od 1919 do 1920. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1920, w której został ranny. Wykładał na kursach instruktorskich Związku Teatrów Ludowych, w szkole dramatycznej Stanisławy Wysockiej. W 1921 został mianowany dyrektorem Teatru Narodowego w Toruniu i był nim do 1924. Od połowy 1924 do 1926 był zatrudniony w Teatrze Polskim w Poznaniu, od 1926 do 1928 w Teatrze Miejskim w Łodzi. Pod koniec 1927 wraz z Janiną Górską współ­or­ga­ni­zo­wał zespół teatralny Placówka Żywego Słowa, który występował w polskich miastach z repertuarem poezji polskiej, po czym znalazł siedzibę w war­sza­w­skiej dzielnicy Powiśle (później mieścił się tam Teatr Ateneum w War­sza­wie). Wskutek przyczyn finansowych zespół uległ likwidacji, a M. Szpa­kie­wicz został dyrektorem Teatru Polskiego w Katowicach, po czym od 1930 do 1938 pełnił funkcję dyrektora Teatru Miejskiego w Wilnie.

W 1938 został dyrektorem Teatru Miejskiego we Lwowie i pełnił funkcję do października 1939. Publikował w dziedzinie teatralnej, miał odczyty. Dokonał przekładu dwóch książek Siergieja Wołkońskiego (Człowiek wyrazisty w 1920 i Słowo wyraziste w 1925).

Opera Lwowska

Po wybuchu II wojny świa­to­wej powrócił do Wilna i tam stwo­rzył Teatr Mały. Był a­re­szto­wa­ny przez gestapo. Po a­ta­ku Niemiec na ZSRR z 1941 pracował w wyuczonym zawodzie aptekarza. Po dru­gim zatrzymaniu przez Niem­ców w połowie 1943 był prze­trzy­my­wa­ny jako zakładnik, po czym skierowany do obozu ciężkich robót pod Kownem. W ramach tajnego nauczania wykładał w konspiracyjnej szkole dramatycznej. Po nadejściu fro­n­tu wschodniego i wkroczeniu Armii Czerwonej do Wilna, był or­ga­ni­za­to­rem reaktywacji tamtejszego polskiego teatru. Od marca 1944 do kwietnia 1945 piastował funkcję kierownika artystycznego i reżysera Polskiego Te­a­tru Dramatycznego w Wilnie (debiutowała w nim aktorka Hanna Skarżanka) i organizował w tym mieście Studio Dramatyczne. Następnie brał udział w repatriacji do Torunia.

Nagrobek Mieczysława Szpakiewicza w Toruniu
Nagrobek Mieczysława Szpakiewicza w Toruniu

Tam wraz z żoną zamieszkał przy ulicy Adama Mickiewicza 28 i zmarł 16 czerwca 1945. Został pochowany na Cmentarzu przy ul. Józefa Wybickiego w Toruniu.

Stanisław Ignacy Witkiewicz za­de­dy­ko­wał Mieczysławowi Szpa­kie­wi­czo­wi dramat pt. "Matka" z 1924.