Jerzy Różycki (ur. 24 lipca 1909 w Olszanie k. Kijowa, zm. 9 stycznia 1942 k. Balearów) – polski matematyk i kryptolog, pracownik Uniwersytetu Poznańskiego oraz kontrwywiadu wojskowego (Biuro Szyfrów 4) Oddziału II Sztabu Głównego.
Zespół w składzie: Marian Rejewski, Henryk Zygalski i Jerzy Różycki w styczniu 1933 złamał kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma, zbudował jej działającą kopię oraz urządzenia deszyfrujące szyfrogramy Enigmy – najpierw tzw. cyklometr, a następnie, po udoskonaleniu przez Niemców techniki szyfrowania, tzw. bombę kryptologiczną. Praca Różyckiego to tzw. metoda zegara, pozwalająca określić wybór i ustawienie wirnika w maszynie Enigma.
Różycki zginął na Morzu Śródziemnym 9 stycznia 1942 roku podczas powrotu z Algieru do ośrodka dekryptażu Kadyks, ulokowanego w Państwie Vichy. Statek pasażerski Lamoricière, którego był pasażerem, zatonął w tajemniczych okolicznościach w pobliżu Balearów. Wśród 222 ofiar katastrofy, oprócz Różyckiego, znajdowali się: kapitan Jan Graliński – szef referatu sowieckiego Biura Szyfrów 3 (BS-3) i kontrwywiadu radiowego – Wschód, Piotr Smoleński – kryptolog Biura Szyfrów 3 (specjalista od szyfrów sowieckich) i oficer francuski towarzyszący trzem polskim kryptologom – kapitan François Lane.
Podczas studiów na Uniwersytecie Poznańskim został członkiem Korporacji Akademickiej Chrobria.
Bibliografia
- Władysław Kozaczuk, Jerzy Straszak: Enigma. How the Poles Broke the Nazi Code. Nowy Jork: Hyppocrene Books, 2004. ISBN 0-7818-0941-X.
- Andrzej Pepłoński: Kontrwywiad II Rzeczypospolitej. Warszawa: Bellona, 2002. ISBN 9788311092808.
- Władysław Kozaczuk: Bitwa o Tajemnice: Służby wywiadowcze Polski i Niemiec 1918-1939. Warszawa: Książka i Wiedza, 1967. ISBN 9788305130837.
- Andrzej Misiuk: Służby Specjalne II Rzeczypospolitej. Warszawa: Bellona, 1998. ISBN 9788311088450.
- Henryk Ćwięk: Przeciw Abwehrze. Warszawa: Bellona, 2001. ISBN 9788311091870.
- Gordon Welchman. „From Polish Bomba to British Bombe: the Birth of Ultra”. „Intelligence and National Security”. 1 (1), 1986.